بدشکلی‌های زانو | درمان زانوی ضربدری و پرانتزی

مفصل زانو

مفصل زانو یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن است و همچنین جایی که بیشتر بار وزنی ما را هدایت می کند. مفصل زانو با حمایت از وزن بدن ما به انجام حرکات روزانه کمک می کند. راه رفتن، دویدن، چمباتمه زدن، بالا و پایین رفتن از پله ها. به همین دلیل است که اکثر بیماران برای شکایت از مفصل زانو مراجعه می کنند. بیشتر آسیب های وارده به مفصل زانو در افرادی که در ورزش شرکت می کنند دیده می شود. بیمارانی که ورزش نمی کنند و اضافه وزن دارند به دلیل ضعف عضلانی و تحرک زیاد دچار آسیب کشکک می شوند. اصطکاک بین کشکک و استخوان ران باعث ناراحتی جدی می شود. سایر علل درد مفصل زانو عبارتند از: افزایش سن (استئوآرتریت)، بدشکلی های مادرزادی، آرتریت، تروما و غیره.

آناتومی زانو

مفصل زانو از سه قسمت تشکیل شده است که توسط استخوان ران، کشکک و درشت نی تشکیل شده است. مفاصل بین استخوان ران و کشکک (کشکک رانی) و بین استخوان ران و درشت نی (تیبیوفمورال) تشکیل می شوند. تمام سطوح داخل مفصلی با غضروف سخت، صاف و لغزنده پوشیده شده است که شرایط لازم را برای حرکت ایجاد می کند. مایع داخل مفصلی به تغذیه و روغن کاری غضروف (مانند موتور ماشین) کمک می کند، در نتیجه حرکت راحت (صاف) در مفصل را تقویت می کند. هنگامی که مایع داخل مفصلی طبیعی است، سطوح غضروفی استخوان لغزنده است. بیماری ها یا مشکلات داخل مفصلی که بر بافت سینوویال تولید کننده این مایع تأثیر می گذارد، می تواند ترکیب، تراکم، قوام و مقدار مایع را تغییر دهد و در نتیجه حرکت مفصل را دچار مشکل و اختلال کند.

استخوان‌هایی که مفصل زانو را تشکیل می‌دهند صاف هستند و سطوح همگون ندارند. غضروف و منیسک برای بهبود مقایسه بین استخوان ها وجود دارد. آنها نقش بسیار مهمی در این فرآیند دارند و بین استخوان ران و درشت نی قرار دارند. منیسک ها به پخش بار در سطح بزرگ تری کمک می کنند و آن را به طور مساوی توزیع می کنند. رباط ها نقش مهمی در تثبیت مفصل زانو دارند. مفصل زانو نیز توسط رباط های جانبی داخلی و سطحی، رباط های متقاطع قدامی و خلفی حمایت می شود.

اطلاعات در مورد ناهنجاری های مفصل زانو

هنگامی که پاها در وضعیت طبیعی قرار دارند، بار روی مفاصل زانو به طور مساوی توزیع می شود. اگر مفاصل زانو به سمت بیرون یا داخل خمیده باشند، بار روی مفاصل زانو به طور یکنواخت توزیع نمی شود و در نتیجه تغییر شکل می دهد.

دو نوع اصلی تغییر شکل مفصل زانو

بدشکلی Valgus (genu valqum) انحنای مفاصل زانو به سمت داخل (زانوی ضربدری) است که یک پای X شکل را تشکیل می دهد و باعث ایجاد بار اضافی در سمت جانبی مفصل زانو می شود. در بدشکلی والگوس، پاها با یکدیگر تماس ندارند.
بدشکلی واروس انحنای مفاصل زانو به سمت خارج ( زانوی پرانتزی) است که شکل O پاها را ایجاد می‌کند و باعث ایجاد فشار اضافی در سمت داخلی (مدیانی) مفصل زانو می‌شود. با تغییر شکل واروس، زانوهای بیمار با یکدیگر تماس ندارند.

علل

بدشکلی مفصل زانو می تواند به دلایل زیادی رخ دهد. علل ژنتیکی (ارثی) یکی از دلایل اصلی است. ناسازگاری ژنتیکی خود را در هر دو مفصل نشان می دهد. دومین علت شایع ناسازگاری در مفصل زانو، ترومای قبلی است، شکستگی استخوان درشت نی یا آسیب به ناحیه رشد استخوان. اگر ضربه قبلی به بی ثباتی کمک کند، تغییر شکل معمولاً در یک مفصل زانو رخ می دهد. از آنجا که تغییر شکل در مفصل زانو بیشتر منجر به ناراحتی می شود، بیماران اغلب با پزشک مشورت می کنند. علاوه بر این، آنها علائم درد را نیز تجربه می کنند. بیمارانی که از افزایش استرس در یک قسمت از مفصل زانو و همچنین با ناهنجاری های واروس و والگوس مفاصل زانو رنج می برند، خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می دهند.

رفتار

درمان محافظه کارانه معمولاً با داروهای ضد التهابی و ضد درد و فیزیوتراپی آغاز می شود. به منظور کاهش حتی اندکی تغییر شکل، می توانید از زانوبند مخصوص استفاده کنید. درمان کامل (مطلق) تغییر شکل مفصل زانو نیازمند مداخلات جراحی است.
درمان جراحی برای بیماران بالای 50 سال انجام می شود و آندوپروتز مفصل زانو است. این روش در کنار درمان آرتروز، بدشکلی را نیز به طور کامل از بین می برد. بیماران بالغی که به آرتروز مبتلا نشده اند تحت عمل جراحی استئوتومی قرار می گیرند. یک روش جراحی استئوتومی برای آوردن استخوان ران برای تغییر شکل والگوس و استخوان درشت نی برای تغییر شکل واروس مفصل زانو در موقعیت صحیح انجام می شود.

کندرومالاسی کشکک زانو

کندرومالاسی فرآیند نرم شدن تدریجی سطح کشکک است. این منجر به درد حاد در جلوی زانو می شود. کندرومالاسی کشکک علت اصلی زانو درد مزمن است. این وضعیت زمانی ایجاد می شود که همسایگی بین استخوان ران و کشکک زانو مختل شود. با گذشت زمان، سطح غضروفی کشکک به دلیل اصطکاک (خم شدن و کشیده شدن زانو) نازک‌تر می‌شود. نازک شدن غضروف کشکک بیشتر در افراد بسیار جوان و بیمارانی که ورزش می کنند دیده می شود. عوامل اصلی این بیماری عبارتند از: ناهماهنگی مادرزادی بین استخوان ران و کشکک (کشکک رانی)، ضعف عضلات (عضله چهار سر ران)؛ ترومای مزمن (آسیب، کبودی، شکستگی)؛ ورزش های مرتبط با دویدن و پریدن؛ بیماری های مختلف آرتریت؛ اضافه وزن.

علائم

آسیب کشکک با درد و همچنین تورم در برخی موارد همراه است. درد در هنگام بالا رفتن/جهش از پله ها، نشستن طولانی مدت، زانو زدن و چمباتمه زدن به جلو، پشت و سطوح کناری زانو سرایت می کند. اگر ضعف عضلانی به دلیل سندرم درد ایجاد شود، تورم ممکن است رخ دهد.

معاینه بیمار

برای بیماری که با شکایت از درد زانو به پزشک مراجعه می کند، پزشک آزمایش های خاصی را در طول معاینه فیزیکی انجام می دهد و همچنین میزان مقایسه کشکک و استخوان ران را تعیین می کند. فشار به کشکک وارد می شود و شدت سندرم درد ارزیابی می شود. پس از معاینه فیزیکی، رادیوگرافی و اسکن MRI برای ارزیابی دقیق مفصل زانو انجام می شود.

طبقه بندی

کندرومالاسی کشکک چهار درجه دارد:
درجه اول : نرم شدن سطح غضروفی کشکک را تشخیص دهید.
درجه دوم : کیفیت غیر طبیعی سطح غضروفی کشکک و فرسایش بافت نرم.
درجه سوم : نازک شدن قابل مشاهده غضروف و التهاب بافت های نرم.
درجه چهارم شدیدترین است. نازک شدن بیشتر غضروف ها منجر به تماس و اصطکاک بین سطوح استخوانی می شود.

روش های درمان محافظه کارانه

هدف اصلی درمان محافظه کارانه جلوگیری از اصطکاک و کاهش بار روی کشکک است که با کاهش فشار می توان از نازک شدن غضروف در آینده جلوگیری کرد. به عنوان یک روش درمانی اولیه، برای بیمار داروهای ضد التهاب و ضد درد، کیسه یخ و استراحت توصیه می شود. در طول درمان، بیمار باید از حرکاتی که باعث درد می شود خودداری کند. برای تثبیت مفصل زانو از کاسه زانو استفاده می شود. به منظور تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ و همچنین کاهش علائم درد، فیزیوتراپ تمرینات بدنی خاصی را برای بیمار تجویز می کند و اقدامات درمانی خاصی را انجام می دهد.

روش های درمان جراحی

اگر درمان محافظه کارانه بی اثر باشد، جراحی آرتروسکوپی برای اصلاح ناهماهنگی بین کشکک و استخوان ران توصیه می شود. این جراحی شامل قرار دادن دوربین در حفره مفصل زانو از طریق یک برش کوچک است. با یک مداخله کوچک می توان مشکل را حل کرد. از آنجایی که بیشترین اختلاف در انتقال کشکک به خارج است، کپسول مفصلی و رباط های خارجی استخوان ران و کشکک بزرگ می شوند. به این ترتیب فشار کاهش یافته و حرکت کشکک آزاد می شود. سایر مداخلات جراحی برای صاف کردن سطوح غضروفی کشکک، پیوند بافت غضروفی و تغییر محل اتصال عضلات ران انجام می شود.